Blog

Obliczanie terminów wypowiedzenia

Wypowiedzenie jest czynnością prawną, która zmierza do zakończenia stosunku prawnego ciągłego, np. umowy o pracę czy umowy najmu. Od wypowiedzenia należy odróżnić odstąpienie, które również dąży do tego samego skutku, ale przewidziane jest dla stosunków prawnych jednorazowych. Wypowiedzenie (oświadczenie woli) może mieć skutek (termin) natychmiastowy albo odroczony w czasie.

Termin a okres wypowiedzenia

Z tym wiąże się pojęcie okresu wypowiedzenia i terminu wypowiedzenia, czyli dnia z którym upływa okres wypowiedzenia. To czy skutek będzie natychmiastowy czy odroczony może zależeć od postanowień ustawy albo jeśli przepis jest dyspozytywny od woli stron wyrażonej w umowie. Przykładowo dla najmu art.  673 k.c. przewiduje:

Art. 673. [Terminy wypowiedzenia najmu]
§ 1. Jeżeli czas trwania najmu nie jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych.
§ 2. Ustawowe terminy wypowiedzenia najmu są następujące: gdy czynsz jest płatny w odstępach czasu dłuższych niż miesiąc, najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego; gdy czynsz jest płatny miesięcznie – na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego; gdy czynsz jest płatny w krótszych odstępach czasu – na trzy dni naprzód; gdy najem jest dzienny – na jeden dzień naprzód.
§ 3. Jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie.

Dwustopniowe określenie terminu wypowiedzenia

Art. 673 określa skutek oświadczenia o wypowiedzeniu dwustopniowo:

  • termin wypowiedzenia: np. koniec kwartału, który jest najwcześniej trzy miesiące naprzód w stosunku do chwili złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu
  • chwila złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu: nie później na osi czasu niż trzy miesiące wstecz w stosunku do terminu wypowiedzenia, który jest na przedzie.

Czyli okres wypowiedzenia musi wynosić co najmniej trzy miesiące. Dwa punkty na osi czasu: chwila złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu i skutek (termin) wypowiedzenia, muszą być oddalone od siebie co najmniej o trzy miesiące.

wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód – to nieintuicyjne sformułowanie oznacza, że oświadczenie może nastąpić nie później na osi czasu, niż trzy miesiące przed skutkiem (terminem rozwiązania), który jest na przedzie.

Oznacza to, że w zależności od momentu złożenia oświadczenia okres obowiązywania umowy (okres wypowiedzenia) może się różnić nawet o blisko 3 miesiące.

Przykład: Stejsi wynajęła Samancie agregat. Czynsz był płatny co 3 miesiące. Stejsi postanowiła zakończyć najem. Wysłała do Samanty oświadczenie o wypowiedzeniu dnia 25 marca, listonosz chciał doręczyć 28 marca ale Samanty nie zastał, więc zostawił awizo. Samanta poszła na pocztę 4 kwietnia i podjęła przesyłkę.

Chwila złożenia oświadczenia

Zgodnie z art. 61 k.c. oświadczenie woli jest złożone osobie, w momencie w którym mogła zapoznać się z jego treścią:

Art. 61. [Chwila złożenia i skuteczność odwołania]
§ 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
§ 2. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.

Domniemanie faktyczne orzeka, że Samanta mogła zapoznać się z treścią oświadczenia 28 marca, czyli w tej dacie zostało złożone oświadczenie o wypowiedzeniu. Jeśli miała przeszkody, na niej spoczywa ciężar dowodu, kiedy ustały.

Jeśli Samanta nie wykaże, że nie mogła odebrać listu 28 marca najem ulegnie rozwiązaniu z upływem 30 czerwca – koniec kwartału i co najmniej 3 miesiące od chwili złożenia oświadczenia. Jeśli zdoła wykazać, że mogła odebrać dopiero 4 kwietnia, najem ulegnie rozwiązaniu 30 września – najbliższy koniec kwartału czyli 30 czerwca nie dzieli od 4 kwietnia okres 3 miesięcy, więc dyspozycję normy spełni dopiero kolejny koniec kwartału czyli 30 września.

Ogólne przepisy k.c.

Jeśli by strony postanowiły w umowie, że obowiązuje po prostu miesięczny okres wypowiedzenia, to zastosowanie znajdą ogólne przepisy k.c. regulujące obliczanie terminów:

Art. 111. [Termin w dniach] § 1. Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia.
§ 2. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.

Art.  112.  [Termin w tygodniach, miesiącach, latach] Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.

Zakładając, że Samanta mogła odebrać pismo 28 marca (wtorek), najem ulega rozwiązaniu z upływem 28 kwietnia.

Jeśliby strony postanowiły, że obowiązuje tygodniowy termin wypowiedzenia, najem ulega rozwiązaniu z upływem wtorku 4 kwietnia.

Jeśli termin wypowiedzenia wynosi 5 dni, rozwiązanie następuje z upływem niedzieli 2 kwietnia. Nie ma zastosowania art. 115 k.c. przesuwający termin o jeden dzień jeśli wypada w dzień wolny od pracy lub sobotę, ponieważ przepis ten dotyczy terminów na dokonanie czynności (dokonanie zapłaty, wniesienie pisma do sądu), a nie takich z upływem których kończą się stosunki prawne.

Art. 115. [Dzień ustawowo wolny od pracy] Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

Wypowiedzenie umowy spółki cywilnej

Art. 869. [Wystąpienie wspólnika ze spółki cywilnej]
§ 1. Jeżeli spółka została zawarta na czas nieoznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego.
§ 2. Z ważnych powodów wspólnik może wypowiedzieć swój udział bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne.

Gdyby Stejsi i Samanta miały umowę spółki cywilnej, i nie zmodyfikowały przepisu dyspozytywnego art. 869, a także nie doszły do porozumienia w kolejnej umowie o rozwiązaniu spółki – zastosowanie znajdzie przepis art. 869. Oświadczenie o wypowiedzeniu trzeba złożyć do końca września (trzy miesiące przed końcem roku). Przegapienie tego terminu powoduje, że um spółki wygaśnie dopiero na koniec kolejnego roku, czyli okres wypowiedzenia wyniesie prawie 15 miesięcy.

Wypowiedzenie umowy dzierżawy

Art. 704. [Wypowiedzenie dzierżawy gruntu rolnego]

W braku odmiennej umowy dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na jeden rok naprzód na koniec roku dzierżawnego, inną zaś dzierżawę na sześć miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawnego.

Wypowiedzenie umowy dzierżawy gruntu rolnego w styczniu 2024 powoduje że wygaśnie na koniec grudnia 2025, chyba że wydanie nieruchomości nastąpiło w innym miesiącu, bo od dnia wydania liczy się rok dzierżawny.

Jeśli przedmiotem dzierżawy nie jest grunt rolny, trzeba wypowiedzieć przed końcem czerwca, żeby skutek nastąpił na koniec tego samego roku. „Przed upływem roku” znaczy to samo co „na koniec roku”.

Rok dzierżawny liczy się od dnia wydania przedmiotu dzierżawy, chyba że strony umówiły się inaczej albo co innego wynika z miejscowych zwyczajów.

Odmienne reguły Kodeksu pracy

Własne reguły obliczania okresów wypowiedzenia obejmujących tydzień lub miesiąc, podaje Kodeks pracy, jako akt szczególny wobec k.c.:

Art. 30. [Rozwiązanie umowy o pracę]
(…)
§ 21. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.

Jeśli więc Samanta złoży wypowiedzenie umowy o pracę 2 marca, stosunek pracy skończy się z upływem soboty 11 marca, jeśli okres wypowiedzenia był tygodniowy, albo z upływem ostatniego dnia kwietnia, jeśli był miesięczny.

Co do okresu wypowiedzenia wynoszącego 3 dni (w przypadku pracy na okres próbny i próby nieprzekraczającej 2 tygodni), okres liczy się jak w k.c. zgodnie z art. 111 k.c. w zw. z 300 k.p.